Realizacja zadań związanych z sprawami społecznymi, rodziną oraz zdrowiem stanowi odzwierciedlenie działań podejmowanych na podstawie polityk programów i strategii przyjętych przez władze Rumi. Do najważniejszych z nich należą:
Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych dla Gminy Miejskiej Rumia na lata 2021-2024;
Gminny Program Wspierania Rodziny w Gminie Miejskiej Rumia na lata 2021-2023;
Rumska Karta Dużej Rodziny;
Rumska Karta Seniora;
Aktywny Senior w Rumi;
Gminny Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie i Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie w Gminie Miejskiej Rumia na lata 2021-2025;
Program rządowy "Wspieraj Seniora" oraz inne programy rządowe dotyczące ochrony Seniorów przed zakażeniem COVID-19 w związku z utrzymującym się stanem epidemii na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej;
Wieloletni program osłonowy w zakresie dożywiania "Posiłek w szkole i w domu" na lata 2019-2023;
Pudełko życia;
Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii w Gminie Miejskiej Rumia na 2021 rok.
Dokładniejszy opis wskazanych powyżej programów znajduje się w części raportu poświęconej Realizowanym Politykom, Programom i Strategiom.
Stabilny poziom wydatków na pomoc społeczną i wsparcie dla rodziny w 2021 r. wiąże się z utrzymaniem wydatków z budżetu Rumi przeznaczonych na wsparcie materialne dla mieszkańców. Niemniej, warto zauważyć, że w odniesieniu do 2020 r., zauważalny jest wzrost liczby dzieci. Znajduje to odzwierciedlenie w wartości wypłaconych świadczeń wychowawczych. Dla porównania można wskazać, że w 2020 r. na ten cel wydatkowano 58,0 mln zł, podczas gdy w 2021 r. wydatki te wyniosły 58,9 mln zł. W 2021 r. dokonywano wypłaty świadczeń wychowawczych na podstawie wniosków złożonych w roku 2020. Rozpatrywano również wnioski na nowonarodzone dzieci.
Wysokość wypłaconych świadczeń społecznych
Wydatki na bieżące utrzymanie MOPS
Wartość zadań zrealizowanych z dofinansowaniem (wydatki z dotacji UE)
Zakres pomocy społecznej obejmował zadania określone w ustawie o pomocy społecznej. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej wykonywał także zadania wynikające z innych aktów prawnych m.in. z ustawy o świadczeniach zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych.
W 2021 r. wykonywanie najistotniejszych działań w zakresie pomocy społecznej można było pogrupować według pięciu obszarów:
systemu finansowego wsparcia rodzin;
pomocy w długotrwałej lub ciężkiej chorobie;
likwidacji barier funkcjonalnych dla osób niepełnosprawnych;
ograniczaniu skutków bezrobocia;
przeciwdziałaniu uzależnieniom.
Najczęściej występującymi powodami korzystania z pomocy społecznej w Rumi w 2021 r. były ubóstwo,
niepełnosprawność oraz długotrwała lub ciężka choroba. Należy przy tym zaznaczyć, że rodzina mogła korzystać z pomocy z powodu różnych przesłanek jednocześnie (ta sama rodzina mogła być ujęta w tabeli w pozycjach ubóstwo, bezrobocie i długotrwała lub ciężka choroba). Aby uzyskać pomoc ze strony MOPS rodzina lub osoba ubiegająca się o pomoc musi spełnić co najmniej dwie przesłanki tj. po pierwsze dochód osoby lub rodziny nie może przekroczyć kryterium ustawowego, po drugie musi wystąpić co najmniej jedna przesłanka, o której mowa w ustawie o pomocy społecznej.
Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej wspiera osoby, które znalazły się w trudnej sytuacji życiowej. Dla porównania warto dodać, że w 2021 r. powody korzystania z pomocy społecznej były podobne do występujących rok wcześniej, choć zauważalny jest spadek liczby rodzin potrzebujących wsparcia. W 2021 r. świadczeniami pieniężnymi objęto 454 rodziny, a niepieniężnymi 196 rodzin. Pracę socjalną świadczono wobec 767 rodzin.
Obecna struktura organizacyjna Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej jest odpowiedzią na diagnozowane na przestrzeni wielu lat potrzeby środowiska lokalnego, określone w oparciu o analizę i ocenę występujących zjawisk, powodujących zapotrzebowanie na różne formy wsparcia. Łącznie, na realizację zadań z zakresu pomocy społecznej w 2021 r. MOPS wydatkował 90,2 mln zł, z czego 82,9 mln zł pochodziło z dotacji rządowych, 6,8 mln zł stanowiły środki własne miasta, a 0,5 mln zł pozyskano z Europejskiego Funduszu Społecznego.
W trakcie 2021 r. MOPS kompleksowo realizował zadania własne oraz zadania zlecone z zakresu pomocy społecznej. Dodatkowo, pozyskano środki ze źródeł zewnętrznych w ramach ogłaszanych konkursów i programów tj. "Klub Integracji Społecznej Zagórze", "Centrum Usług Społecznych Zagórze", "Rozwój Usług Wsparcia Rodziny w Gminie Miejskiej Rumia", "Wspieramy ICH codzienność", "Posiłek w szkole i w domu na lata 2019-2023", "Pomoc Żywnościowa" czy "Wspieraj Seniora". Ponadto, w ramach prowadzonej działalności statutowej MOPS w swojej bieżącej pracy realizował projekty socjalne i działania środowiskowe, takie zapewnienie dostępu do punktu konsultacyjnego ds. uzależnień i przemocy w rodzinie, a także współpraca z Centrum Integracji Społecznej w celu wsparcia osób zagrożonych wykluczeniem społecznym i zawodowym.
Klub Integracji Społecznej Zagórze
Zgodnie z założeniami projektu "Klub Integracji Społecznej Zagórze" realizował działania polegające na reintegracji społecznej i zawodowej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym poprzez:
kształcenie umiejętności pozwalających na pełnienie ról społecznych i osiąganie pozycji społecznych dostępnych osobom niepodlegającym wykluczeniu społecznemu;
nabywanie umiejętności zawodowych oraz przyuczenie do zawodu w trakcie staży i kursów zawodowych, przekwalifikowanie lub podwyższanie kwalifikacji zawodowych;
naukę planowania życia i zaspokajania potrzeb własnym staraniem, zwłaszcza przez możliwość osiągnięcia własnych dochodów przez zatrudnienie lub działalność gospodarczą.
W ramach realizowanego projektu przeprowadzono reintegrację społeczno-zawodową dla 34 nowych osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, w tym 21 kobiet i 13 mężczyzn. Dodatkowo były kontynuowane działania z 13 Uczestnikami z poprzednich grup z roku 2020. Na staże zawodowe skierowano 7 osób (z czego jedna osoba skierowana na staż nie otrzymała pozytywnego orzeczenia lekarza medycyny pracy w związku z czym nie mogła rozpocząć stażu zawodowego). Dodatkowo 3 osoby rozpoczynające staż w roku 2020 ukończyły go w roku 2021. Na kursy zawodowe skierowano 9 osób z czego wszystkie osoby ukończyły kursy zawodowe z wynikiem pozytywnym co skutkowało podniesieniem kwalifikacji zawodowych. Zatrudnienie po projekcie podjęło 10 osób (umowy o pracę, umowy zlecenie).
Rozwój Usług Wsparcia Rodziny w Gminie Miejskiej Rumia
Grupę docelową projektu stanowią osoby zagrożone ubóstwem lub wykluczeniem społecznym z rodzin przeżywających trudności w pełnieniu funkcji opiekuńczo-wychowawczych, w tym przede wszystkim dzieci i młodzież ich opiekunowie, którzy potrzebują wsparcia w codziennym funkcjonowaniu, kandydaci oraz rodziny wspierające, usamodzielniani wychowankowie pieczy zastępczej z terenu Gminy Miejskiej Rumia.
Celem projektu jest zwiększenie liczby trwałych miejsc świadczenia usług społecznych poprzez utworzenie świetlicy socjoterapeutycznej w Rumi, w której opieką zostanie objętych 43 dzieci z rodzin przeżywających trudności w pełnieniu funkcji opiekuńczo-wychowawczych oraz poprzez utworzenie 4 miejsc usług w ramach Centrum Wsparcia Rodziny (dwoje asystentów rodziny oraz dwoje animatorów lokalnych), z których to usług skorzysta 200 osób.
Wartość projektu wynosi 2.827.690,00 zł, w tym dofinansowanie na poziomie 95% kosztów kwalifikowanych tj. 2.686.305,50 zł. Wkład własny projektu stanowi 5% wartości i wynosi 141.384,50 zł. Projekt realizowany jest w Partnerstwie z Fundacją Dla Was. W 2021 roku rozliczono kwotę 528.602,14.
Wsparcie dla mieszkańców Rumi polegało na zapewnieniu jednego gorącego posiłku dziennie osobom nie mogącym go przygotować we własnym zakresie ze względu na wiek, chorobę, niepełnosprawność, brak środków finansowych czy warunków do przygotowania posiłku.
Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej realizował program w dwóch formach tj. w naturze w ramach przyznanego gotowego posiłku, a dla osób wymagających stosowania szczególnej diety w formie zasiłku celowego. Posiłki wydawano w placówkach oświatowych a także w Harcerskim Ośrodku "Centrum Przygody". Łącznie, Programem objętych zostało 562 osoby. Z zasiłku celowego skorzystało 271 rodzin.
Ogólny koszt Programu wyniósł 483.094,00 zł, z czego dotacja z budżetu państwa wyniosła 60% tej kwoty tj. 289.057,00 zł, natomiast udział własny gminy stanowił 40%, tj. kwota 194.037,00 zł.
Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Rumi, realizował współfinansowany z Europejskiego Funduszu Pomocy Najbardziej Potrzebującym (FEAD)Program Operacyjny Pomoc Żywnościowa 2014-2020.
Głównym celem programu jest zapewnienie najuboższym mieszkańcom Polski pomocy żywnościowej oraz uczestnictwo w działaniach w ramach środków towarzyszących. Zadanie Ośrodka podlega na rozpatrywaniu wniosków i wydawaniu uprawnień do pozyskania powyższej pomocy. W 2021 r. Ośrodek Pomocy Społecznej w Rumi wydał skierowania dla 438 rodzin na pomoc rozdzielaną w 2021 r., co pozwoliło na objęcie tą formą pomocy 800 osób.
W styczniu 2021 roku Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej, ogłosiło kontynuację programu "Wspieraj Seniora". Program miał na celu dofinansowanie samorządów gminnych w realizacji usługi wsparcia głównie na rzecz osób powyżej 70 roku życia, które w obowiązującym stanie epidemii zdecydowały się na pozostanie w domu. Usługa wsparcia polegała, w szczególności, na dostarczeniu zakupów obejmujących artykuły podstawowej potrzeby, w tym artykuły spożywcze czy środki higieny osobistej. Koszty zrobienia zakupów ponosił Senior.
W okresie od stycznia do grudnia 2021 roku Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej przyjął 13 zgłoszeń od osób zainteresowanych. 9 z nich to zgłoszenia od osób w wieku 70 lat i więcej, natomiast 4 od osób w wieku poniżej 70 roku życia. W efekcie weryfikacji zgłoszeń faktycznie udzielono pomocy 11 seniorom, w tym 9 w wieku 70 lat i więcej.
Dodatkowe działania podejmowane w związku ze wsparciem rodzin oraz integracją społeczną
Asystentura rodziny
W 2021 roku wsparciem asystenta rodziny objęto 57 rodzin, w których wychowywało się 160 dzieci. W takcie 2021 r. do pieczy trafiło 18 dzieci, natomiast 12 dzieci powróciło do rodzin biologicznych.
Poradnictwo pedagogiczne
Z poradnictwa pedagogicznego skorzystały 43 rodziny, odbyły się 362 konsultacje pedagogiczne, w tym wsparcie online, pozostawanie w kontakcie i wsparcie udzielane w miejscu zamieszkania.
Wsparcie psychologiczne
Konsultacje psychologiczne miały charakter spotkań konsultacyjno-poradniczych, diagnostycznych, psychoedukacyjnych. W 2021 roku liczba osób, które skorzystały z tego rodzaju poradnictwa wyniosła 54 osoby, odbyło się 306 konsultacji psychologicznych (w formie spotkań osobistych bądź telefonicznych).
Szkoła dla rodziców
W 2021 r. zrealizowano trzy pełne cykle grupy warsztatowej "Szkoły dla rodziców". Każda grupa odbyła 12 spotkań po 3-4 godziny. Zakończono także dwa cykle warsztatów "Szkoła dla rodziców" rozpoczętych w roku ubiegłym. Głównym celem spotkań było poszerzenie umiejętności rodziców i ich wiedzy na temat skutecznych metod wychowawczych, przyczyniających się do polepszenia relacji rodzic – dziecko, a tym samym zmniejszenia niepożądanych zachowań ich dzieci. W spotkaniach wzięło udział 41 osób.
Grupa wsparcia dla rodziców "Dobry Dialog"
Zajęcia były prowadzone w formie spotkań grupowych. Udział w grupie wsparcia polegał na przekazywaniu wiedzy dotyczącej prawidłowych metod wychowawczych, dzieleniu się własnymi doświadczeniami i użytecznymi informacjami oraz udzielaniu sobie wzajemnego wsparcia emocjonalnego. W spotkaniach grupy wsparcia wzięło udział 13 osób oraz dodatkowych 15 osób na spotkaniu świątecznym.
Pomoc w opiece i wychowaniu
Pomoc w opiece i wychowaniu realizowana jest poprzez objęcie dziecka opieką i wychowaniem w placówce wsparcia dziennego. W lipcu 2021 roku została uruchomiona świetlica socjoterapeutyczna - do objęcia wsparciem zrekrutowano 26 uczestników.
Usługi opiekuńcze
W 2021 roku usługi opiekuńcze w ramach zadań własnych przyznano 37 osobom. Wartość przyznanych usług opiekuńczych to 168.439,00 zł. Z uwagi na trwający stan epidemii i pobyty w szpitalach zrealizowano mniej świadczeń niż zaplanowano. Na realizację usług opiekuńczych wydatkowano kwotę 155.791,76 zł przy odpłatności klientów wynoszącej 38.520,84 zł.
Specjalistyczne usługi opiekuńcze dla osób z zaburzeniami psychicznymi
W ramach zadań zleconych pomocą objęto 41 osób, w tym 6 osób z autyzmem. Wartość przyznanych specjalistycznych usług opiekuńczych to 634.731,00 zł. Również w przypadku usług specjalistycznych z uwagi na trwający stan epidemii zrealizowano mniej świadczeń niż zaplanowano. Na powyższe usługi wydatkowano kwotę 575.853,33 zł, a odpłatność klientów wyniosła 55.741,48 zł. Zrealizowano 18.343,25 godzin
Pobyt w Domach Pomocy Społecznej
W 2021 roku do domów pomocy społecznej skierowano 13 osób głównie z powodu niepełnosprawności i długotrwałej choroby. Natomiast 6 osób przebywających w DPS zmarło, a 1 osoba opuściła DPS na własne żądanie. Łącznie w placówkach tego typu przebywało 41 osób. Na dzień 31 grudnia 2021 roku w domach pomocy społecznej przebywało 35 osób.
Usługi opiekuna medycznego dla osób niepełnosprawnych
W całym 2021 roku regularnym wsparciem objęto 26 osób niesamodzielnych z uwagi na stan zdrowia oraz podeszły wiek. Wśród nich było 19 osób legitymujących się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności i 3 o stopniu umiarkowanym. Pozostałe osoby dopiero oczekują na komisję lekarską. 10 środowisk objęto regularnym, intensywnym wsparciem interdyscyplinarnym opiekuna medycznego i pracownika socjalnego.
Powyższe informacje stanowią podsumowanie najważniejszych działań realizowanych w Rumi w 2021 r. Bardziej szczegółowe dane i zestawienia są zawarte w sprawozdaniach i raportach przygotowanych przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej.
Ochrona zdrowia to sektor, który często nie charakteryzuje się wysokimi wydatkami, ale pomimo tego, zakres realizowanych zadań pozostaje zróżnicowany. Podstawowe obowiązki miasta w tym zakresie zostały zawarte w ustawie o samorządzie gminnym, która wskazuje, iż zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy, wśród których uwzględnia się m.in. sprawy ochrony zdrowia. Jednakże szczegółowe kompetencje określają także inne akty prawne, w szczególności ustawy, które dotyczą przedsięwzięć związanych z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych oraz przeciwdziałaniem narkomanii.
Corocznym przedsięwzięciem realizowanym przez miasto były zadania określone w ramach programu rozwiązywania problemów alkoholowych oraz przeciwdziałania narkomanii. W założeniu uwzględniał on tworzenie warunków przeciwdziałających problemom związanym z uzależnieniami i przemocą w rodzinie, a także działania na rzecz ograniczenia dostępności do alkoholu oraz profilaktykę uzależnień zarówno wśród dzieci, młodzieży, jak i dorosłych.
Łączne wydatki w ochronie zdrowia w 2021 r. wyniosły blisko 1,3 mln zł, w tym najwyższą kwotę wydatkowano w zakresie przedsięwzięć dotyczących profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych. W głównej mierze skupiały się one na zwiększeniu dostępności do instytucji wspomagających proces leczenia oraz rehabilitacji osób nadużywających substancji psychoaktywnych i ich rodzin a także na poprawie skoordynowanych działań profilaktycznych, informacyjnych, edukacyjnych i szkoleniowych.
Badania mammograficzne
W Rumi przeprowadzane były badania w ramach Populacyjnego Wczesnego Wykrywania Raka Piersi, dla kobiet z przedziału wiekowego 50-69 lat, finansowanego przez Narodowy Fundusz Zdrowia.
Badanie wykonane w mammobusie w żadnym stopniu nie odbiega standardem od badania wykonanego w placówce stacjonarnej. Sprzęt, zainstalowany w mammobusie jest taki sam, jak stosowany w placówkach stacjonarnych, i podlega regularnym kontrolom technicznym.
Mieszkanki Rumi w roku 2021 z badań mammograficznych mogły skorzystać kilka razy.
Rok 2021 był kolejnym, w którym mieszkańcy Rumi zmagali się z epidemią choroby COVID-19. Z tego względu, podjęto realizację działań zmierzających do zapewnienia mieszkańcom dostępności do usług w zakresie profilaktyki i promocji zdrowia. W związku z realizacją Narodowego Programu Szczepień Ochronnych przeciwko wirusowi SARS-CoV-2 w 2021 r. na terenie Rumi dostępne były punkty, w których wykonywano szczepienia przeciwko COVID-19.
Działania burmistrza, radnych oraz pracowników miejskich instytucji skupiały się na stworzeniu możliwości do zaszczepienia przeciw COVID-19 oraz zaangażowania w akcję promocyjną szczepień przeciw COVID-19. W ramach podjętych wysiłków przeprowadzono miejskie akcje szczepień, z których skorzystało ponad 700 osób. Ponadto, miasto pomagało w realizacji zadań związanych z transportem osób mających trudności w samodzielnym dotarciu do punktów szczepień przeciwko wirusowi SARS-CoV-2. Efektem podjętych działań było zaszczepienie 30 tys. mieszkańców miasta.
Na rzecz ochrony zdrowia, w 2021 r. podjęte zostały również inne działania obejmujące współpracę z organizacjami pozarządowymi. Dzięki temu kontynuowano realizację zadań z zakresu ochrony i promocji zdrowia w tym działalności leczniczej w rozumieniu ustawy o działalności leczniczej.